Bài viết này sẽ cung cấp một số khái niệm cơ bản về hệ thống giao dịch định lượng (quantitative trading system). Đối tượng của bài viết này bao gồm hai nhóm. Trước tiên sẽ là những ai đang có mục tiêu trở thành một chuyên viên giao dịch định lượng trong các quỹ đầu tư. Thứ hai là những người muốn cố gắn thiết kế thuật toán giao dịch cho công việc kinh doanh cá nhân.

Giao dịch định lượng là một lĩnh vực cực kỳ tinh vi, phức tạp của tài chính định lượng. Nghiên cứu nó có thể cần một khoảng thời gian lớn để nắm bắt những kiến thức cần thiết nhằm vượt qua một cuộc phỏng vấn nghề nghiệp hay xây dựng một chiến lược giao dịch riêng cho bản thân. Không chỉ vậy nó còn đòi hỏi kỹ năng lập trình trên nhiều ngôn ngữ như MATLAB, R hay Python. Khi mà chiến thuật giao dịch tần số cao đang gia tăng thì công nghệ càng ngày quan trọng và có liên quan mật thiết. Do đó việc nắm vững và sử dụng các ngôn ngữ lập trình, đặc biệt là C/C++ là một điều tối quan trọng.

Một hệ thống giao dịch định lượng bao gồm 4 thành phần chính như sau:

1. Xác định chiến lược (Strategy Identification): Tìm một chiến lược, khai thác lợi thế đó và quyết định tần suất giao dịch

2. Kiểm định lại chiến lược (Strategy Backtesting): Khai thác dữ liệu, phân tích hiệu quả của chiến lược và loại bỏ những sai lệch.

3. Thực thi hệ thống (Execution System): Tạo một liên kết tới khu môi giới (broker), tự động hóa các giao dịch và giảm thiểu chi phí giao dịch.

4. Quản trị rủi ro (Risk Management): Phân bổ nguồn vốn tối ưu nhằm giảm thiểu rủi ro.

Xác định chiến lược (Strategy Identification)

Tất cả tiến trình giao dịch định lượng đều bắt đầu với vấn đề nghiên cứu. Quá trình nghiên cứu này bao gồm việc tìm kiếm một chiến lược, xem thử chiến lược có phù hợp với danh mục đầu tư của các chiến lược khác đang thực hiện, thu thập các dữ liệu cần thiết để kiểm tra chiến lược và thử tìm cách tối ưu hóa chiến lược để đạt được lợi nhuận cao hơn và/hoặc rủi ro thấp hơn. Chúng ta sẽ cần tính đến lượng vốn cần thiết nếu thực hiện nếu là một nhà giao dịch cá nhân và sự ảnh hưởng của chi phí giao dịch đến chiến lược.

Trái ngược với quan niệm phổ biến cho rằng sẽ khá dễ để tìm một chiến lược có lợi nhuận qua nhiều nguồn tài nguyên công cộng, việc tìm kiếm một chiến lược khả thi và tin cậy đòi hỏi công sức và nền tảng kiến thức lý thuyết cũng như thực tế để phát triển thuật toán cho chính mình. Các nhà nghiên cứu thường công bố những kết quả giao dịch theo lý thuyết trong khi các blog về tài chính định lượng sẽ thảo luận các chiến lược một cách chi tiết còn các tạp chí giao dịch sẽ tổng hợp các chiến lược được sử dụng của những quỹ đầu tư. Bạn có thể đặt câu hỏi tại sao các cá nhân và tổ chức lại sẵn sàng thảo luận về những chiến lược liên quan đến lợi nhuận của họ, đặc biệt là họ lại biết rất rõ đám đông nhà đầu tư còn lại có thể áp dụng chiến thuật này và làm nó trở nên mất hiệu lực trong dài hạn. Lý do nằm ở chỗ ho sẽ không nói về những thông số và phương pháp điều chỉnh mà họ đã thực hiện. Những tham số được tối ưu hóa mới chính là chìa khóa để biến một chiến lược tầm thường thành một chiến lược có lợi nhuận cao. Do đó trong thực tế một trong những cách tốt nhất để tạo ra một chiến lược độc đáo có lợi nhuận là dựa trên các phương pháp tương tự và sau đó tiến hành các thủ thuật để tối ưu hóa theo cách riêng của mình.

Một số website có thể dùng để tìm kiếm chiến lược giao dịch:

·         Social Science Research Network – www.ssrn.com

·         arXiv Quantitative Finance – arxiv.org/archive/q-fin

·         Seeking Alpha – www.seekingalpha.com

·         Elite Trader – www.elitetrader.com

·         Nuclear Phynance – www.nuclearphynance.com

·         Quantivity – quantivity.wordpress.com

Nhiều chiến lược khi bạn xem xét thường rơi vào các nhóm mean-reversion và trend-following/momentum. Chiến lược mean-reverting cố gắng để khai thác vấn đề trung bình trong dài hạn của một chuỗi giá (price series) và những sai lệch trong ngắn hạn này sẽ được điều chỉnh về quy luật của nó trong dài hạn. Chiến lược momentum lại cố gắng khai thác cả tâm lý nhà đầu tư và chiến lược của các quỹ lớn để đi theo xu hướng bằng cách tìm kiếm các đà tăng/giảm của thị trường cho đến khi nó bị đảo ngược.

Một khía cạnh rất quan trọng khác của giao dịch định lượng là tần số của chiến lược giao dịch. Giao dịch tần suất thấp (Low frequency trading – LFT ) thường được dùng để đề cập đến chiến lược nào giữ các tài sản dài hơn một ngày giao dịch. Tương ứng thì giao dịch tần suất cao (High frequency trading – HFT) dùng để đề cập đến các chiến lược chỉ giữ tài sản trong ngày giao dịch và giao dịch tần suất siêu cao (Ultra-high frequency trading – UHFT) là giữ tài sản chỉ trong vài giây hoặc mili giây. Do tính chất rất phức tạp của HFT và UHFT nên bài viết này sẽ không nghiên cứu 2 loại chiến lược này chi tiết.